‘Boeren met Ontzag’ is een drieluik dat in het kort laat zien:

1. waar we als boer en samenleving uit de bocht zijn gevlogen
2. welke gezonde grens daarbij is overschreden
3. wat de perspectieven zijn als we die grens in acht nemen

Opbouw

De opbouw van het rijk geïllustreerde boekje (liggend formaat, 48 pagina’s) is als volgt: Inleiding, Historie (H1), Grenzen (H2), Perspectieven (H3), Voorbeelden, Veelgestelde vragen, Verantwoording en Bronnen. De conceptversies zijn van commentaar voorzien door een grote groep mensen uit diverse werkvelden, zoals economie, landbouwhistorie, plattelandsontwikkeling, natuur- en landschapszorg, bestuurskunde, bodemkunde, journalistiek, theologie, filosofie en boerenpraktijk.

Uit de inleiding van ‘Boeren met Ontzag’:

Oppervlakkig gezien lijkt er alle reden toe om onze landbouwprestaties van een uitroepteken te voorzien. In het licht van de landbouwhistorie zijn de ontwikkelingen van de laatste zestig jaar ronduit verbluffend. Bovendien houden allerlei nieuwe technieken en technologieën de belofte in, dat binnen afzienbare tijd productieplafonds doorbroken zullen worden. Er is dan ook veel optimisme: ‘met onze landbouwmethoden kunnen we de snel groeiende wereldbevolking zeker voeden!’ Bij nader inzien is een vraagteken echter meer op z’n plaats. Landbouwvormen die wij als gangbaar bestempelen, komen op historische schaal bezien nog maar net kijken. Toch hebben ze reeds een spoor van ernstige problemen achtergelaten, van de vervuiling van bodem, water en lucht tot problemen rond voedselkwaliteit en dierenwelzijn. Boer en bodem staan beide onder toenemende druk en de verliezen aan wilde planten en dieren zijn onthutsend groot.

‘Boeren met Ontzag’ wil een spiegel voorhouden, roept op tot serieuze bezinning en daagt uit tot het nemen van moedige besluiten. Er staat namelijk veel op het spel. Als we doorgaan met concurrentielandbouw weten we één ding zeker: òf ik òf mijn buurman is over tien of twintig jaar geen boer meer… Elke boer wil ten diepste dat de boerderij blijft voortbestaan. Dat kan alleen als onze manier van boeren een weldaad is voor alles en iedereen. Ontzag is daarbij een sleutelfactor.

De auteur is er van overtuigd dat er volop perspectief is voor zorgzaam boeren, zowel door zijn ervaringen als planmaker en pionier op de familieboerderij, als door bezoeken aan uiteenlopende boerenbedrijven. Boer en bodem komen dan weer centraal te staan en de gehele schepping kan op adem komen. Het boekje spitst zich toe op akkerbouw en melkveehouderij, samen goed voor ongeveer tweederde van ons landgebruik (door nog een kleine 30.000 boeren).

Het boekje is allereerst gericht op mensen die in en rond de landbouw werkzaam zijn. De inhoud leent zich echter ook voor toepassing binnen het groene onderwijs. Breder gezien: niet iedereen is boer, maar iedereen eet. De boodschap daagt in feite elke lezer uit tot bezinning op eigen positie en verantwoordelijkheid. Hoe kunnen we het boeren in onze omgeving mogelijk maken om binnen gezonde grenzen te werken?

‘Boeren met Ontzag’ is geschreven vanuit betrokkenheid bij en zorg om de landbouw. Het boekje schroomt niet om zaken die krom zijn te benoemen, maar doet dit om grenzen aan te kunnen geven waarbinnen ons boeren een veelzijdige en blijvende vrucht oplevert. ‘Recht doen’ in de omgang met land is weliswaar een verantwoordelijkheid van de samenleving als geheel, maar dat mag geen excuus vormen om als boer niet het voortouw te nemen en een sleutelrol te spelen!

Op veler verzoek is de Engelse versie nu beschikbaar als e-book. Hoewel geschreven in de Nederlandse context, zijn de basisprincipes die in dit boekje worden gepresenteerd universeel. Net als in de bijbelse gelijkenis over de zaaier en het zaad, verwacht de auteur dat de boodschap ‘in goede aarde’ zal vallen, hopelijk op veel plaatsen in de wereld.

Reacties van meelezende boeren:

Veehouder (Friesland): ‘Mijn welgemeende compliment! Het is inspirerend van begin tot eind. Het raakt niet alleen de kern van de zaak, maar biedt ook oplossingsrichtingen. Dat je ‘Boeren met Ontzag’ onder mijn aandacht hebt gebracht, vind ik wel heel bijzonder omdat het mij op precies het juiste moment helpt om vol vertrouwen het bedrijf verder te ontwikkelen.’

Akkerbouwer (Zeeland): ‘Als boerenzoon die opgroeide op een gemengd bedrijf is het een herkenbaar en boeiend verhaal. Minder boeren en leegloop van het platteland baren inderdaad zorgen. Wellicht keert ook de wal het schip.’

Boer met gemengd bedrijf (Flevoland): ‘Ik ben blij dat je het boekje hebt geschreven. Het laat duidelijk zien dat erkennen van ons ‘niet weten’ de basis is voor een gezonde landbouw. Maar ook, dat er geen vrijheid kan zijn zónder verantwoordelijkheid.’

Jonge boerin en tuinder (Gelderland): ‘Boeiend om te lezen en mooi in beeld gebracht! Moed en vertrouwen zijn dingen die ik persoonlijk óók als cruciaal zie voor verandering.’